Początki osadnictwa na terenach zajmowanych obecnie przez powiat gdański sięgają epoki kamienia łupanego datowanej na okres od 4500 – 1700 r. p.n.e. Osadnictwo na tym terenie rozwijało się nieprzerwanie także w epoce brązu (1700 – 659 r. p.n.e.), natomiast w okresie pomiędzy VII a II w. p.n.e. ziemie dzisiejszego powiatu gdańskiego były jednym z najgęściej zaludnionych obszarów na Pomorzu. Przeprowadzone badania archeologiczne dowodzą, że mieszkała tu wówczas ludność prawosłowiańska należąca do kręgu kultury wschodnio – pomorskiej.
Czas od I w. p.n.e. do IV w. n.e., nazywany okresem rzymskim pradziejów Pomorza Nadwiślańskiego, był czasem rozkwitu szlaku bursztynowego, ciągnącego się z terenów Cesarstwa rzymskiego. Zamieszkiwała tu wówczas ludność należąca do kultury oksywsko – wielbarskiej.
W VI w. osadnictwo na terenie Wyżyny Gdańskiej uległo załamaniu. Nawet Pruszcz, który był stabilnym, najdłuższym ciągiem osadniczym w okolicy, z czasem zaczął tracić na znaczeniu. Według przeprowadzonych badań przyczynami tego była utrata nadmorskiego położenia w skutek obniżania się poziomu wód morskich i powstanie w X w. na północ od Pruszcza osady (stanowiącej zaczątek późniejszego Gdańska), która przejęła rolę wiodącego ośrodka na tym terenie.
Ponownego znaczenia Pruszcz nabrał w XIV wieku, kiedy to wraz z rozwojem Gdańska nastąpił rozwój podgrodzia usytuowanego wzdłuż głównego traktu prowadzącego do miasta. Ponadto w tym samym czasie Pomorze Gdańskie przeszło w ręce Zakonu Krzyżackiego, który zbudował śluzę na rzece i przekopał kanał tworząc nowe koryto Raduni tzw. Nową Radunię. Kanał ten dostarczał wodę pitną dla Gdańska i wodę do napędzania młynów, kuźnic i innych ówczesnych urządzeń przemysłowych oraz do miejskich fos, zacieśniając w ten sposób więzi ze stolicą Pomorza.
Ze względów strategicznych Pruszcz był wielokrotnie celem ataków nieprzyjaciela i przechodził z rąk do rąk. W 1433 r. i w czasie wojny trzynastoletniej wojska husyckie wyrządziły poważne szkody, wieś została spalona. W wyniku pokoju toruńskiego Zakon Krzyżacki utracił ziemie gdańskie i znaczna część ziem obecnego powiatu gdańskiego weszła w skład komturii gdańskiej. Pozostały one własnością Gdańska do 1793 r., kiedy to zostały włączone do Prus. Wojska Napoleońskie w 1807 r. rozpoczęły oblężenie Gdańska od Zdobycia Pruszcza. W grudniu tegoż roku utworzono Wolne Miasto Gdańsk, w skład którego wszedł Pruszcz, ale już w 1814 r powiat gdański ponownie stał się własnością Prus. W 1818 r. przeprowadzono nowy podział administracyjny państwa Pruskiego, w wyniku którego powiat gdański z siedzibą starostwa w Rusocinie pozostał na terenie regencji gdańskiej.
W początku XIX wieku dzięki zbudowanej drodze i linii kolejowej relacji Gdańsk – Tczew oraz dużym inwestycjom w melioracji Żuław Pruszcz przekształcił się z osady rolniczej w ośrodek komunikacyjny i przemysłowo – rolniczy.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Pruszcz nie powrócił do Polski. Utworzone Wolne Miasto Gdańsk objęło swym zasięgiem ziemie powiatu gdańskiego. Granica Wolnego Miasta przebiegała przez Pszczółki, gdzie funkcjonował Urząd Celny. W 1942 r. Pruszcz uzyskał prawa miejskie. 23 marca 1945 roku został wyzwolony i 30 marca tego samego roku stał się ekspozyturą starostwa powiatu gdańskiego. Miasto pozostało siedzibą powiatu do 1975 roku, kiedy to reforma administracyjna kraju wprowadziła podział dwustopniowy na gminy i województwa. Po 24 latach, 1 stycznia 1999 r. powiaty powróciły na mapę administracyjną Polski. W skład powiatu gdańskiego weszły tereny 7 gmin wiejskich: Cedry Wielkie, Kolbudy, Pruszcz Gdański, Przywidz, Pszczółki, Suchy Dąb i Cedry Wielkie a także miasto Pruszcz Gdański, które stało się ponownie siedzibą władz powiatu.
Dzisiaj tereny powiatu są bardzo atrakcyjnym przemysłowo – rolniczym regionem, w którego zakątkach pobrzmiewają echa obecności wszystkich ludzi i społeczności, którym przyszło zatrzymać się tu na dłużej.